?شریعتی اوج روشنفکری شیعی ایرانی 

هفته گذشته  سالروز ولادت دکتر شریعتی  بود و به این مناسبت در تهران همایشی در بررسی آ راء واندیشه های دکتر شریعتی برگزار شد دکتر شریعتی از جمله تاثیر گذار ترین متفکران و روشنفکران معاصر ایران  است ولذا جامعه ما خصوصا اهل فر هنگ به باز شناخت افکار واندیشه های او نیاز دارد دراین نوشته به مهم ترین وجه شخصیت دکتر  شریعتی که کمتر مورد توجه قرار گرفته می پردازیم وآن نقش تعیین کننده وبرجسته د کتر شریعتی دربه  اوج رساندن  روشنفکری شیعی ایرانی است همان طور که می دانیم با تحولات رنسانس در غرب قشر جدیدی در  صحنه علم و فکر وفرهنگ تولد ورشد یافت که از آن به روشنفکری یاد می شود روشنفکر فردی فرهنگی بود که علاوه بر دغدغه علمی و فکری ادعای  دغدغه انسان را داشت ومی کوشید یافته های علمی و فکری خودرا در خور  انسان  و در جهت رشد  تعالی او قرار دهد و توجه به  رنج مردم دلمشغولی های بود  و از بدو تکون این جریان به دو بخش دینی و غیر دینی تقسیم شد در ایران ما نیز از آغاز مشروطیت وبلکه قبل از آ ن جریان روشنفکری با هردو بخش دینی و غیر دینی پا گرفت کسانی چون طالبوف و اخوزاده وتقی  زاده پیشگامان روشنفکری غیر دینی وکسانی چون سید جمال الدین اسد آبادی و مرحوم نایینی و سپس محمدتقی  شریعتی وبازرگان از بنیانگذاران وموثران در جریان روشنفکری دینی بودند این جریان در دهه چهل و پنجاه با دوظهور دو شخصیت به نقطه اوج می رسد که آن دو شهید مطهری و دکتر شریعتی هستند واز میان این دو نیز نقش شریعتی در تکامل روشنفکری دینی خصوصا روشنفکری شیعی پررنگ تر است و البته وجه عالم بودن مطهری قویتر واین که می گوییم شریعتی روشنفکری شیعی را به اوج رساند به خاطر برداشت های نو وجامعه شناسانه از مفاهیم شیعی بود که از همه مهم تر تکیه بر عنصر امامت و تحلیل آ ن به عنوان نهادی اجتماعی سیاسی بودکتاب( امت و امامت) دکتر شریعتی از این جهت کتاب بی نظیری است حسن کار و اوج تلاش شریعتی در این بود که او  به تقلید از فضاهای حاکم بر روشنفکری دینی که تحت تاثیر  اندیشه های بیشتر متفکران اهل سنت مثل عبده وا قبال که  به  نوعی نادیده گرفتن عنصر امامت تمرکز داشت قرار نگرفت بلکه کوشید با تکیه بر قرآن وتاریخ اهل بیت به نوسازی اصل متعالی وجامعه ساز امامت بپردازد (امامت به معنای قرآنی برتر از نبوت است نبوت پیام آوردن است و امامت مسئولیت پیاده کردن پیام ،نبی اگر امام هم  باشد مثل ابراهیم باید جامعه بسازد )*

 همچنین شریعتی  امامت را از نگاه صرف کلامی وعقیدتی بیرون برد وآن را کنار وملازم امت دید و از  نگاه اجتماعی وسیاسی وتاریخی بدان پرداخت

(امت یک جامعه متحرک مهاجر ودارای ایده آل است وامامت لازمه تفکیک ناپدیر امت است  )**

 ولذا به جد می توان گفت شریعتی اولین ومهم ترین جامعه شناس و نظریه پرداز شیعی به معنای دقیق کلمه  در عصر معاصر است و متاسفانه بعداز شریعتی جریان روشنفکری دینی راه اورا ادامه نداد و کسانی جون دکتر سروش و  محتهد شبستری و ملکیان مسیرهای دیگری که بیشتر متاثر از جریان روشنفکر دینی مسیحی و گاه روشنفکر دینی عربی بود را پیمودند و نتوانستند از عناصر بکر و غنی وانسان وجامعه ساز عقیده شیعه در طراوت وصلابت بخشیدن به اندیشه دینی بهره گیرند و لذا می توان گفت اوج روشنفکری شیعی بعداز شریعتی روبه افول یا نوعی انحراف نهاد و جامعه همچنان  نیازمند روشنفکران دینی از جنس شریعتی برای تکمیل کردن واصلاح  پروژه مهم روشنفکری شیعی ایرانی در عصر معاصر است

*امت وامامت ص 214

*همان ص 215